Με ιδιαίτερη κατάνυξη και θρησκευτική ευλάβεια, το Κάτω Γραμματικό τίμησε σήμερα την εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου. Πλήθος πιστών συνέρρευσε στο γραφικό εκκλησάκι της Ανάληψης, που βρίσκεται σε ένα βουναλάκι λίγο έξω από το χωριό, στην περιοχή των παλιών κατασκηνώσεων, για να συμμετάσχει στις εορταστικές εκδηλώσεις.
Οι θρησκευτικές εκδηλώσεις ξεκίνησαν την Τετάρτη απόγευμα, με τον Πανηγυρικό Εσπερινό, ο οποίος προετοίμασε το εκκλησίασμα για τη σημερινή μεγάλη γιορτή. Την Πέμπτη το πρωί, τελέστηκε η Θεία Λειτουργία, στην οποία χοροστάτησε, όπως πάντα, ο Πρωτοσύγγελος της Ιερας Μονής Φλώρινας Θεωνάς Αθανασιάδης , ο οποίος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των πνευματικών αναγκών της τοπικής κοινότητας. Η ατμόσφαιρα ήταν κατανυκτική, με τους πιστούς να συμμετέχουν ενεργά, ψάλλοντας και προσευχόμενοι. Την Τετάρτη την αρτοκλασία έκανε ο Εφημέριος της κοινότητας της Περαίας Χρήστος Λουκωβίτης.
Ένα χωριό με ιστορία και ζωντανή παράδοση
Το Κάτω Γραμματικό, ένα χωριό με βαθιές ρίζες στην ιστορία και την Ορθοδοξία, συνεχίζει να διατηρεί ζωντανή την πίστη και τις παραδόσεις του. Με σημερινό πληθυσμό περίπου 130 κατοίκους, το χωριό βιώνει τις επιπτώσεις της ανεργίας, που οδήγησε σε μείωση του πληθυσμού από τους 317 κατοίκους του 1971.
Το εύκρατο κλίμα της περιοχής, χωρίς ακραία ψύχη τον χειμώνα ή ανυπόφορη ζέστη το καλοκαίρι, ευνοεί τις κύριες ασχολίες των κατοίκων: την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Παράγουν κυρίως μήλα, κεράσια, ροδάκινα, σιτάρι και καλαμπόκι, ενώ εκτρέφουν περίπου 198 αγελάδες και 2.400 αιγοπρόβατα.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου: Ένα βυζαντινό κόσμημα
Ένα από τα σημαντικότερα κτίσματα του χωριού, που διασώθηκε από τις φθορές του χρόνου, είναι η παλιά Βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Κτισμένη σε ύψωμα έξω από το χωριό, με την ονομασία “Sent Giorg” που της δόθηκε από τους Σταυροφόρους, φέρει επιγραφή που την χρονολογεί στο 1175 μ.Χ., ενώ μια νεότερη επιγραφή του 1667 πιθανόν αναφέρεται σε ανακαίνιση. Οι αξιόλογες βυζαντινές τοιχογραφίες και εικόνες της μαρτυρούν την πλούσια ιστορία της.
Ο Πατριάρχης Χρύσανθος: Μια φωτεινή προσωπικότητα από το Κάτω Γραμματικό
Το Κάτω Γραμματικό έχει την τιμή να έχει δώσει στην Ορθοδοξία έναν από τους επιφανείς άνδρες της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας: τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Χρύσανθο. Γεννημένος στο χωριό στις 25 Φεβρουαρίου 1768, από την οικογένεια Μανωλέα, ο Χρύσανθος έλαβε τα πρώτα του γράμματα στην ιδιαίτερη πατρίδα του και συνέχισε τις σπουδές του στην Κοζάνη. Υπηρέτησε ως διάκονος, ιερέας και αρχιμανδρίτης, διακρινόμενος στο κήρυγμα, τη φιλανθρωπία και την κοινωνική δράση. Το 1799 έγινε Μητροπολίτης Βέροιας και το 1807 ίδρυσε σχολή στο Κάτω Γραμματικό. Το 1811 μετατέθηκε στη Μητρόπολη Σερρών και το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Στις 9 Ιουλίου 1824 ανήλθε στον Πατριαρχικό θρόνο, φροντίζοντας για την επαναλειτουργία σχολείων στη Μακεδονία, Ήπειρο και Θεσσαλία. Μετά από μια Πατριαρχεία δύο χρόνων και τριών μηνών, αναγκάστηκε να παραιτηθεί και εξορίστηκε, αλλά αργότερα ανακλήθηκε. Αποσύρθηκε στην Προύσα και κατόπιν στην Πριγκηπόννησο, όπου απεβίωσε στις 10 Σεπτεμβρίου 1834. Η επιγραφή στον τάφο του, “Αυτός υπήρξε, ο Φιλικός και ο Πατριάρχης”, συνοψίζει την προσφορά του στην καλλιέργεια των γραμμάτων και της ιδέας της ελευθερίας του Ελληνικού γένους.
Ο Άγνωστος Άγιος Δημήτριος ο Γραμματικός: Η αποκάλυψη ενός νεομάρτυρα
Η ιστορία του Κάτω Γραμματικού συνδέεται άρρηκτα με έναν νέο Άγιο, τον Δημήτριο τον Γραμματικό, του οποίου τα οστά ανακαλύφθηκαν μόλις πριν από περίπου εννέα μήνες στην περιοχή του εκκλησιού της Αναλήψεως, λίγο έξω από το χωριό. Η αποκάλυψη αυτή έγινε μετά από ανασκαφή της Μητρόπολης Φλώρινας τον Σεπτέμβριο του 2014, παρουσία ιερέων και του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Θεόκλητου. Τα οστά εξέδιδαν ευωδία, γεγονός που οδήγησε τους παρευρισκόμενους ιερείς να ψάλουν, μετά από παραίνεση του Μητροπολίτη.
Η ιστορία του Δημητρίου ξεκινάει στην εποχή της Τουρκοκρατίας. Ήταν ένας καλλίφωνος και γραμματιζούμενος χριστιανός, ψάλτης στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου (που σήμερα δεν σώζεται), δίπλα στον μεταβυζαντινό πύργο όπου διέμενε ο πασάς της περιοχής. Η κόρη του πασά, μαγεμένη από τη φωνή του Δημητρίου, τον ερωτεύτηκε. Ο πασάς κάλεσε τον Δημήτριο και του πρότεινε να παντρευτεί την κόρη του, αρκεί να αλλαξοπιστήσει και να γίνει μουσουλμάνος. Ο Δημήτριος αρνήθηκε σθεναρά να αποκηρύξει την πίστη του. Ως αποτέλεσμα της άρνησής του, ο πασάς διέταξε τον απαγχονισμό του σε έναν πλάτανο δίπλα στον πύργο, στην πλευρά του ποταμού. Ο πλάτανος αυτός σώζεται μέχρι σήμερα.
Λέγεται ότι το σώμα του Δημητρίου παρέμεινε κρεμασμένο για μέρες, ως παραδειγματισμός για τους Χριστιανούς. Αργότερα, οι πιστοί το παρέλαβαν και το έθαψαν δίπλα στο σημερινό εκκλησάκι της Αναλήψεως, στην περιοχή των κατασκηνώσεων.
Το θαύμα της πηγής και η αναγνώριση του Αγίου
Ένα θαύμα συνδέεται με τον Άγιο Δημήτριο και την περιοχή. Δίπλα στον Ιερό Ναό της Αναλήψεως, ακριβώς πίσω από το ιερό, υπάρχει μια πηγή (Αγίασμα). Κάθε χρόνο, την παραμονή της Αναλήψεως, στις 12 το βράδυ, παρατηρείται ένα ανεξήγητο φαινόμενο: μαζί με το νερό της πηγής, αναβλύζει και λάδι. Αυτό το επαναλαμβανόμενο γεγονός ενισχύει την πίστη των κατοίκων στην αγιότητα του Δημητρίου.
Τα ευρήματα από την ανασκαφή του 2014 στάλθηκαν για έλεγχο και οι κάτοικοι του χωριού πιστεύουν ακράδαντα ότι ο Δημήτριος ο Γραμματικός είναι ένας σύγχρονος Άγιος του τόπου τους. Το συμπέρασμα αυτό φαίνεται να συμμερίζεται και ο Αρχιμανδρίτης Σεβαστιανός, Αρχιερατικός Επίτροπος του Αμυνταίου, ο οποίος έχει μιλήσει με θέρμη για τον νέο Άγιο από το Κάτω Γραμματικό, που βασανίστηκε και άφησε την τελευταία του πνοή υπερασπιζόμενος την Ελλάδα και την Ορθοδοξία.
Η σημερινή εορτή της Αναλήψεως στο Κάτω Γραμματικό δεν ήταν απλά μια θρησκευτική τελετή, αλλά μια υπενθύμιση της πλούσιας ιστορίας, της ακλόνητης πίστης και της ζωντανής παράδοσης ενός τόπου που έχει δώσει στην Ορθοδοξία Αγίους και Πατριάρχες.
