Στη σκιά της ιστορικής αίγλης της Πέλλας, της γενέτειρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αναδύονται εικόνες ντροπής που καταδεικνύουν την αδιαφορία της Πολιτείας και την υποβάθμιση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Ένα βίντεο που κατέκλυσε το διαδίκτυο κατέγραψε την θλιβερή πραγματικότητα στον εμβληματικό αρχαιολογικό χώρο: περιττώματα ζώων να συνυπάρχουν με τα αρχαία λείψανα, κατεστραμμένες υποδομές να μαρτυρούν την εγκατάλειψη, και η παντελής έλλειψη φύλαξης να καθιστά τον χώρο ευάλωτο σε κάθε είδους βανδαλισμό.
Η επίσκεψη της Υπουργού Πολιτισμού στον χώρο, μετά την κατακραυγή που προκάλεσαν οι εικόνες, αντί να καθησυχάσει, επιβεβαίωσε την χρόνια αμέλεια. Οι δηλώσεις της εστίασαν στην καταγγελία των δημιουργών του βίντεο για παράνομη είσοδο σε έναν αφύλακτο χώρο, παραβλέποντας την ουσία του προβλήματος: την ίδια την εγκατάλειψη ενός τόπου με παγκόσμια ιστορική σημασία. Η ειρωνεία είναι κραυγαλέα, καθώς η κυβέρνηση που κάποτε ύψωνε σημαίες «πατριωτισμού» επικαλούμενη τον Μεγαλέξανδρο, σήμερα κατηγορεί τρίτους για την δική της αδράνεια.
Η υποβάθμιση της Πέλλας δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά συμπτωματικό μιας ευρύτερης εικόνας εγκατάλειψης που μαστίζει την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Η περιοχή, παρά τον πλούτο των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων – εύφορη γη, μοναδικό φυσικό περιβάλλον, ιστορικά μνημεία παγκόσμιας εμβέλειας – βιώνει μια συνεχή αιμορραγία πληθυσμού. Τέσσερις δήμοι της συγκαταλέγονται στους δεκαπέντε με τη μεγαλύτερη μείωση πληθυσμού στην Ελλάδα, με τον δήμο Νέας Ζίχνης Σερρών να κατέχει την θλιβερή πρωτιά σε εθνικό επίπεδο.
Η εγκατάλειψη της αγροτικής γης, η ερημοποίηση του περιβάλλοντος και η απειλή σε σπάνια μνημεία της φύσης, όπως τα σπήλαια της Αλιστράτης, από φαραωνικά ενεργειακά έργα, συνθέτουν ένα ζοφερό σκηνικό. Η προώθηση τέτοιων επενδύσεων, παρά την αντίθεση των τοπικών κοινωνιών και της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο το φυσικό περιβάλλον αλλά και την προοπτική βιώσιμης ανάπτυξης που θα μπορούσε να στηριχθεί στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής.
Η φωνή του Γιάννη Μυλόπουλου, επικεφαλής της παράταξης “Αλλαγή στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας” και Καθηγητή του ΑΠΘ, ηχεί ως κραυγή αγωνίας: «Η Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας πρέπει να αντιληφθεί ότι ο πλούτος του τόπου μας είναι τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Τα οποία πρέπει να εργαστεί για να αναδείξει». Η επισήμανση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία, όπου η Ελλάδα καταγράφει μια θλιβερή πρωτιά στην Ευρώπη και την τρίτη θέση παγκοσμίως στη μείωση του πληθυσμού της. Η φυγή των νέων προς αναζήτηση καλύτερων ευκαιριών εργασίας και διαβίωσης επιτείνει την δημογραφική συρρίκνωση, με την Κεντρική Μακεδονία να βιώνει τις πιο έντονες συνέπειες.
Η σύνδεση της μη ανάδειξης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων με την δημογραφική κατάρρευση είναι άρρηκτη. Ένας τόπος που απαξιώνει την ιστορία του, εγκαταλείπει το φυσικό του κάλλος και υπονομεύει την αγροτική του παραγωγή, στερείται των πόρων και των ευκαιριών που θα μπορούσαν να συγκρατήσουν τους νέους και να προσελκύσουν νέους κατοίκους και επενδύσεις.
Η Υπουργός Πολιτισμού, κατά την επίσκεψή της στην Πέλλα, αναφέρθηκε σε ένα σχέδιο 25 ετών για την αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου, το οποίο όμως παραμένει στα χαρτιά. Εύλογα ερωτήματα ανακύπτουν σχετικά με τους λόγους της μη υλοποίησης, την τύχη της χρηματοδότησης και τις ευθύνες των εμπλεκόμενων φορέων. Η αναφορά της στην ανάγκη ανάδειξης του τριγώνου Πέλλα-Αιγές-Δίον, ως τριών «ιερών» χώρων συνδεδεμένων με τον Μέγα Αλέξανδρο, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα εγκατάλειψης που αντικρίζει ο επισκέπτης στην Πέλλα.
Είναι επιτακτική ανάγκη η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας να αναλάβει τον ρόλο που της αναλογεί. Να απαντήσει στα κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με τις πρωτοβουλίες για την ενοποίηση και την ανάδειξη αυτών των ιστορικών χώρων, την αξιοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων και του Ταμείου Ανάκαμψης για τον σκοπό αυτό. Η αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων και η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου ανάδειξης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής είναι μονόδρομος για την αντιστροφή της αρνητικής πορείας.
Η παράταξη “Αλλαγή στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας” θέτει συγκεκριμένα αιτήματα: άμεσο καθαρισμό και φύλαξη του Αρχαιολογικού Χώρου Πέλλας, διαφάνεια στη διαχείριση των κονδυλίων, αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων για την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς και κατάθεση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου αξιοποίησης και δικτύωσης του αρχαιολογικού χώρου με άλλους προορισμούς.
Η δήλωση του Γιάννη Μυλόπουλου συμπυκνώνει την αγωνία για το μέλλον της περιοχής: «Ο τόπος μας, η φύση, η ιστορία και ο πολιτισμός μας δεν αξίζουν την εγκατάλειψη που τους επιφυλάσσεται σήμερα. Αξίζουν τη φροντίδα, τον σεβασμό και την αξιοποίηση τόσο από το κράτος, όσο και από την περιφέρεια».
Η ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Κεντρικής Μακεδονίας δεν είναι απλώς μια πολιτιστική ή τουριστική επιλογή, αλλά μια αναγκαία στρατηγική για την οικονομική ανάκαμψη και την κοινωνική συνοχή της περιοχής. Η φροντίδα και η αξιοποίηση της πλούσιας ιστορίας, του μοναδικού φυσικού περιβάλλοντος και της εύφορης γης μπορούν να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες, να συγκρατήσουν τους νέους και να αναστρέψουν το κύμα της εγκατάλειψης. Η εικόνα ντροπής στην Πέλλα πρέπει να γίνει το έναυσμα για μια συντονισμένη και αποτελεσματική δράση, προκειμένου η γενέτειρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ολόκληρη η Κεντρική Μακεδονία να ανακτήσουν τη χαμένη τους αίγλη και να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις τεράστιες δυνατότητές τους.
