Η Έδεσσα ανάμεσα σε Τζαμί και

Ο Αντιπεριφερειάρχης Πέλλας, κ. Δάνης Τζαμτζής, ανακοίνωσε με ικανοποίηση την ένταξη της Πράξης «Αποκατάσταση τεμένους Γενί Τζαμί Έδεσσας» στο Πρόγραμμα «Κεντρική Μακεδονία 2021-2027», με έναν διόλου ευκαταφρόνητο προϋπολογισμό ύψους 2.197.300 ευρώ. Χαρακτηρίζοντας το έργο ως «σημαντικό στον τομέα του πολιτισμού» και ως «αξιοποίηση ενός μοναδικού μνημείου», έδωσε το σήμα για την έναρξη των εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης του τελευταίου διασωζόμενου τζαμιού της Έδεσσας.

Το Κόστος της Ιστορίας και η Σύγκριση των Αναγκών

Αναμφίβολα, η διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση κάθε σύγχρονης κοινωνίας. Το Γενί Τζαμί, ως τεκμήριο της ιστορικής διαδρομής της Έδεσσας, πρέπει να διασωθεί. Ωστόσο, το ύψος της χρηματοδότησης –σχεδόν 2,2 εκατομμύρια ευρώ– και η προτεραιότητα που δίνεται σε αυτό το έργο, εγείρουν εύλογα ερωτήματα, ειδικά όταν η πόλη και η ευρύτερη περιοχή της Πέλλας αντιμετωπίζουν πιεστικά και χρόνια προβλήματα που επηρεάζουν την καθημερινότητα των πολιτών και την αναπτυξιακή προοπτική του τόπου.

• Πόσα άλλα έργα υποδομής θα μπορούσαν να είχαν χρηματοδοτηθεί με αυτό το ποσό;
• Πόσες κοινωνικές ανάγκες θα μπορούσαν να είχαν καλυφθεί;
• Μήπως η επιτακτική ανάγκη για οδικές βελτιώσεις, για έργα αντιπλημμυρικής προστασίας ή για στήριξη του πρωτογενούς τομέα παραμερίζεται μπροστά στην αίγλη ενός εμβληματικού, αλλά μη λειτουργικού (προς το παρόν), μνημείου;

Δεν πρόκειται για αντιπαράθεση πολιτισμού έναντι ανάπτυξης, αλλά για ζήτημα ορθής κατανομής των πόρων και ιεράρχησης των αναγκών. Σε μια εποχή περιορισμένων χρηματοδοτικών εργαλείων, η επιλογή να δεσμευθούν πάνω από δύο εκατομμύρια ευρώ για ένα πολιτιστικό έργο, ενώ παραμένουν άλυτα ζητήματα καθημερινότητας και βιώσιμης ανάπτυξης, χρήζει αυστηρής κριτικής και αιτιολόγησης.

Πέραν της Εξαγγελίας: Η Αξιοποίηση

Ο κ. Τζαμτζής έκανε λόγο για αξιοποίηση του μνημείου. Εδώ βρίσκεται η δεύτερη αιχμή της κριτικής:

1. Ποια θα είναι η Τελική Χρήση; Το ρεπορτάζ εστιάζει στην αποκατάσταση ρηγματώσεων και τοιχογραφιών. Δεν γίνεται καμία αναφορά στο μετά την αποκατάσταση. Θα λειτουργήσει ως μουσειακός χώρος; Θα φιλοξενήσει συγκεκριμένες πολιτιστικές δράσεις; Η απλή συντήρηση χωρίς ένα βιώσιμο σχέδιο χρήσης κινδυνεύει να μετατρέψει το μνημείο σε ένα ακριβοπληρωμένο, μεν, κλειστό «στολίδι», δε, που δεν επιστρέφει ουσιαστική αξία στην τοπική κοινωνία.
2. Τοπική Συμφωνία; Η ένταξη ενός τέτοιου έργου, με έντονο ιστορικό και θρησκευτικό συμβολισμό, απαιτεί ευρεία κοινωνική συναίνεση και διαφανή διαβούλευση. Υπήρξε αυτή η διαβούλευση σχετικά με το σχέδιο αξιοποίησης, ώστε να διασφαλιστεί ότι το μνημείο θα ενταχθεί αρμονικά στον σύγχρονο αστικό ιστό της Έδεσσας;

Είναι θετικό ότι ένα ιστορικό κτίριο διασώζεται. Ωστόσο, η διαχείριση των πόρων και η αδράνεια σε άλλα, κρίσιμα για την οικονομική και κοινωνική ζωή της Πέλλας μέτωπα, δεν μπορούν να παραβλεφθούν. Η αποκατάσταση του Τζαμιού είναι ένα έργο, αλλά η ολιστική αποκατάσταση της ποιότητας ζωής στην Έδεσσα είναι το μείζον.