Στο επίκεντρο του 5ου Συνεδρίου Επαγγελματικής Ασφάλισης βρέθηκε η εμφατική τοποθέτηση του προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ), Χρήστου Νούνη, ο οποίος με σαφήνεια και ανησυχία ανέδειξε τις σοβαρές στρεβλώσεις και τα νομικά κενά που εμπεριέχει ο Ν.5078/2023 στο πεδίο της επαγγελματικής ασφάλισης. Ο κ. Νούνης κατέστησε σαφές ότι η ελλιπής εξίσωση των όρων λειτουργίας μεταξύ των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) και των Ομαδικών Ασφαλιστηρίων Συμβολαίων συνιστά μια ωρολογιακή βόμβα για την προστασία των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των εργαζομένων στην Ελλάδα, καλώντας την κυβέρνηση σε άμεση νομοθετική παρέμβαση.
Ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΕΑ εξήγησε διεξοδικά ότι ο Ν.5078/2023, παρά την αρχική του στόχευση για την αναμόρφωση και την ενίσχυση του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης, υπήρξε ημιτελής, καθώς περιορίστηκε στην εξίσωση των φορολογικών κινήτρων συμμετοχής, αφήνοντας ανέγγιχτο το κρίσιμο ζήτημα των διαφορετικών ρυθμιστικών πλαισίων που διέπουν τα ΤΕΑ και τα Ομαδικά Ασφαλιστήρια. Σύμφωνα με τον κ. Νούνη, αυτή η ασυμμετρία δημιουργεί ένα διττό σύστημα στην επαγγελματική ασφάλιση με σαφείς διακρίσεις και πιθανές αρνητικές συνέπειες για τους εργαζομένους.
Ειδικότερα, τα ΤΕΑ, ως θεσμοί συλλογικής συνταξιοδοτικής αποταμίευσης, υπόκεινται σε ένα αυστηρό και ολοκληρωμένο ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο εναρμονίζεται πλήρως με τις ευρωπαϊκές οδηγίες και επιδιώκει τη μέγιστη δυνατή προστασία των ασφαλισμένων, τη διασφάλιση της διαφάνειας στη λειτουργία και την εποπτεία της φερεγγυότητας των ταμείων. Αντίθετα, τα Ομαδικά Ασφαλιστήρια Συμβόλαια, τα οποία αποτελούν προϊόντα της ιδιωτικής ασφαλιστικής αγοράς, λειτουργούν υπό ένα πιο ευέλικτο και, κατά την άποψη της ΕΛΕΤΕΑ, λιγότερο αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο δεν ενσωματώνει πλήρως τις προαναφερθείσες ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Αυτή η διαφοροποίηση δημιουργεί ένα άνισο πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των δύο αυτών μορφών επαγγελματικής ασφάλισης και εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια και την προστασία των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων των εργαζομένων που επιλέγονται από τους εργοδότες μέσω των Ομαδικών Ασφαλιστηρίων.
Ο κ. Νούνης δεν παρέλειψε να τονίσει την παρατεταμένη καθυστέρηση στην αντιμετώπιση αυτού του κρίσιμου ζητήματος, καθώς έχουν παρέλθει ήδη 18 μήνες από τη θέσπιση του Ν.5078/2023 χωρίς να έχει υπάρξει η αναγκαία συμπληρωματική νομοθετική πρωτοβουλία για την εξίσωση των όρων λειτουργίας. Αυτή η αδράνεια, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΛΕΤΕΑ, όχι μόνο διαιωνίζει την έλλειψη ενός ομοιόμορφου πλέγματος προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων, αλλά δημιουργεί και ένα πρόσφορο έδαφος για την εκμετάλλευση των υφιστάμενων ρυθμιστικών διαφορών (arbitrage) από την πλευρά των εργοδοτών κατά την επιλογή του κατάλληλου σχήματος επαγγελματικής ασφάλισης. Η δυνατότητα επιλογής των Ομαδικών Ασφαλιστηρίων με λιγότερους περιορισμούς μπορεί να οδηγήσει σε αποφάσεις που δεν εξυπηρετούν πρωτίστως το συμφέρον των εργαζομένων και των μελλοντικών συνταξιούχων.
Αναφερόμενος στην τρέχουσα κατάσταση του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης μετά την εφαρμογή του Ν.5078/2023, ο κ. Νούνης περιέγραψε μια εικόνα στασιμότητας και έλλειψης δυναμικής ανάπτυξης. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, παρά την πάροδο σημαντικού χρονικού διαστήματος, έχει αδειοδοτηθεί μόλις ένα νέο ΤΕΑ, το οποίο, όπως διευκρίνισε ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΕΑ, αποτελούσε μια εκκρεμότητα από το προηγούμενο ρυθμιστικό πλαίσιο. Επιπλέον, η αδειοδότηση ενός ακόμη εργοδοτικού ΤΕΑ, που είχε επίσης υποβληθεί πριν από την ψήφιση του Ν.5078/2023, έχει παγώσει, ενώ δεν έχει κατατεθεί καμία νέα αίτηση για την ίδρυση νέου ΤΕΑ μετά την εφαρμογή του νέου νόμου. Αυτά τα στοιχεία καταδεικνύουν, κατά την άποψη της ΕΛΕΤΕΑ, μια σαφή ανασχετική επίδραση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου στην ανάπτυξη του θεσμού των ΤΕΑ.
Παρά την ανάληψη της εποπτείας των επαγγελματικών ταμείων από την Τράπεζα της Ελλάδος από την 1η Ιανουαρίου 2025, μια εξέλιξη που θεωρητικά θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για τον θεσμό, ο κ. Νούνης εξέφρασε επιφυλάξεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα του υφιστάμενου πλαισίου. Αναφέρθηκε στις προσφυγές της ΕΛΕΤΕΑ και άλλων φορέων στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά δύο εξουσιοδοτικών υπουργικών αποφάσεων του Ν.5078/2023, υπογραμμίζοντας ότι αυτές οι προσφυγές καταδεικνύουν υπαρκτά νομικά και λειτουργικά προβλήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης.
Σε μια προσπάθεια να άρει το αδιέξοδο και να θέσει τις βάσεις για μια ουσιαστική ανάπτυξη της επαγγελματικής ασφάλισης στην Ελλάδα, ο κ. Νούνης παρουσίασε μια σειρά συγκεκριμένων και στοχευμένων προτάσεων εκ μέρους της ΕΛΕΤΕΑ. Κεντρική θέση μεταξύ αυτών κατέχει η άμεση ψήφιση ενός νέου νομοσχεδίου, το οποίο θα πρέπει να ολοκληρωθεί το αργότερο έως το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2025 και θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα κρίσιμα στοιχεία:
Ολοκληρωμένη και αποτελεσματική ενιαία εποπτεία των ΤΕΑ από την Τράπεζα της Ελλάδος: Η ενίσχυση του εποπτικού ρόλου της ΤτΕ και η δημιουργία ενός σαφούς και ενιαίου πλαισίου εποπτείας είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της αξιοπιστίας και της διαφάνειας του θεσμού των ΤΕΑ.
Κατάρτιση προτυποποιημένου Καταστατικού ΤΕΑ: Η δημιουργία ενός τυποποιημένου καταστατικού με σαφείς προδιαγραφές για τον τύπο και το ελάχιστο περιεχόμενο θα απλοποιήσει και θα επιταχύνει σημαντικά τη διαδικασία αδειοδότησης νέων επαγγελματικών ταμείων, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και τον χρόνο αναμονής.
Θεσμοθέτηση πολυεργοδοτικών επαγγελματικών ταμείων χωρίς επαγγελματικό δεσμό: Η δυνατότητα δημιουργίας ΤΕΑ στα οποία μπορούν να συμμετέχουν εργαζόμενοι από διαφορετικούς εργοδότες και κλάδους, χωρίς τον περιορισμό του κοινού επαγγελματικού δεσμού, θα διευρύνει σημαντικά την πρόσβαση στην επαγγελματική ασφάλιση για ένα ευρύτερο φάσμα του εργατικού δυναμικού, ιδίως για εργαζομένους σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Εισαγωγή συστήματος αυτόματης εγγραφής (auto-enrolment): Η υιοθέτηση ενός συστήματος αυτόματης εγγραφής των εργαζομένων στα πολυεργοδοτικά ΤΕΑ, με δυνατότητα εξαίρεσης (opt-out), θα αποτελέσει, κατά την άποψη της ΕΛΕΤΕΑ, τον καθοριστικό παράγοντα για την ουσιαστική διείσδυση της επαγγελματικής ασφάλισης στην ελληνική αγορά εργασίας και την αύξηση του αριθμού των ασφαλισμένων.
Ο κ. Νούνης κατέληξε τονίζοντας ότι η άμεση ανταπόκριση της κυβέρνησης σε αυτές τις προτάσεις δεν αποτελεί απλώς μια τεχνική διόρθωση ενός νομοθετικού πλαισίου, αλλά μια κρίσιμη επένδυση στο μέλλον της κοινωνικής ασφάλισης και στην προστασία των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των εργαζομένων στην Ελλάδα. Η ευκαιρία για την αναγέννηση του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης είναι υπαρκτή, αλλά απαιτεί αποφασιστικότητα, ταχύτητα και ουσιαστική πολιτική βούληση.
