Έντονη αναταραχή έχει προκαλέσει στην ελληνική κοινωνία η δημοσίευση του π.δ. 129/2025, το οποίο επιχειρεί μια ριζική αναθεώρηση των ορίων χιλιάδων οικισμών σε όλη τη χώρα. Η κίνηση αυτή, που έρχεται ως συνέχεια προηγούμενων αμφιλεγόμενων παρεμβάσεων στο χωροταξικό και ιδιοκτησιακό καθεστώς, όπως το «κλείδωμα» των δασικών χαρτών και η κατάργηση των παρεκκλίσεων στην εκτός σχεδίου δόμηση, έχει πυροδοτήσει θύελλα αντιδράσεων από ιδιοκτήτες, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την αντιπολίτευση.
Η βουλευτής του Κινήματος Δημοκρατίας, Θεοδώρα Τζάκρη, πήρε την πρωτοβουλία και κατέθεσε κοινοβουλευτική ερώτηση προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, πλαισιωμένη από τους βουλευτές Κυριακή Μάλαμα, Γιώτα Πούλου, Δρ. Μιχαήλ Χουρδάκη και Ραλλία Χρηστίδου. Στην ερώτησή τους, οι βουλευτές εκφράζουν βαθιά ανησυχία για τις πολυεπίπεδες αρνητικές συνέπειες που αναμένεται να επιφέρει το νέο διάταγμα.
Ανάλυση των Προβληματικών Πτυχών του Π.Δ.
Το επίκεντρο της κριτικής εστιάζεται στην αναδρομική ισχύ του άρθρου 5 του π.δ., το οποίο ανατρέπει τα κριτήρια οριοθέτησης των οικισμών, ακυρώνοντας όρια που ίσχυαν για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες. Οι βουλευτές επισημαίνουν τον παραλογισμό της εκ των υστέρων αμφισβήτησης μιας μεθοδολογίας που εφαρμόστηκε στην πολεοδομική νομοθεσία από το 1981. Η επιβολή νέων κριτηρίων, βασισμένων σε δεδομένα πληθυσμού και οικοδομών προ του 1983, και η ταυτόχρονη απαγόρευση οποιασδήποτε επέκτασης πέραν αυτών των ορίων, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα αβεβαιότητας και αδικίας.
Οι επιπτώσεις του π.δ. διαφαίνονται καταστροφικές σε πολλαπλά επίπεδα:
Υποβάθμιση της Ιδιοκτησίας: Χιλιάδες ιδιοκτησίες που μέχρι σήμερα θεωρούνταν εντός οικισμού και αντιμετωπίζονταν ως άρτιες και οικοδομήσιμες, ξαφνικά βρίσκονται εκτός των νέων ορίων. Αυτό συνεπάγεται άμεση και σημαντική μείωση της αξίας τους, μετατρέποντας εν δυνάμει οικόπεδα σε γεωργικές εκτάσεις και κτίσματα εντός οικισμού σε κτίσματα εκτός οικισμού. Οι πολίτες που κατέβαλλαν για χρόνια ΕΝΦΙΑ για «οικόπεδα» βλέπουν την περιουσία τους να απαξιώνεται χωρίς καμία ουσιαστική πρόβλεψη ή δυνατότητα αποκατάστασης.
Παρέμβαση στον Πολεοδομικό Σχεδιασμό: Ενώ δίνεται έμφαση στην εκπόνηση Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ και ΕΠΣ), το π.δ. απαγορεύει κάθε επέκταση των ορίων, ακόμη και σε περιπτώσεις τεκμηριωμένων αναγκών λόγω πληθυσμιακών ή κοινωνικοοικονομικών παραγόντων. Επιπλέον, η χρονική αβεβαιότητα στην υλοποίηση των ΤΠΣ και ΕΠΣ, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και προσωπικού στους δήμους, οδηγεί σε παρατεταμένη ακινητοποίηση της οικοδομικής δραστηριότητας.
Θεσμική Ασυνέχεια και Αδικία: Η ακύρωση ορίων που είχαν εγκριθεί με αποφάσεις Νομάρχη, βάσει προηγούμενου π.δ. (της 24.4.1985), εγείρει σοβαρά ζητήματα θεσμικής συνέχειας και χρηστής διοίκησης. Πολίτες που έλαβαν αποφάσεις και επένδυσαν τις οικονομίες τους βασιζόμενοι σε ένα καθεστώς που η ίδια η Πολιτεία είχε διαμορφώσει, βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με την ανατροπή των δεδομένων.
Οικονομική Καταστροφή: Εκτός από την υποβάθμιση της ιδιωτικής περιουσίας, το π.δ. αναμένεται να προκαλέσει σοβαρό πλήγμα στην κατασκευαστική δραστηριότητα και τις συναφείς επαγγελματικές κατηγορίες στην περιφέρεια, οδηγώντας σε απώλεια επενδεδυμένου κεφαλαίου και οικονομικού πλούτου.
Περιφερειακές Ανισότητες: Η απουσία πρόβλεψης για ειδικές ρυθμίσεις σε περιοχές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (π.χ. τουριστικές) δημιουργεί ανισότητες μεταξύ των Περιφερειών, ευνοώντας ενδεχομένως κάποιες σε βάρος άλλων.
Επιβάρυνση των Δήμων: Το π.δ. φαίνεται να υπονομεύει τον ρόλο των Δήμων στον χωροταξικό σχεδιασμό, καθώς ακυρώνει ή δεσμεύει την δυνατότητά τους να διαμορφώσουν άποψη και όραμα για τον τόπο τους μέσω των ΤΠΣ και ΕΠΣ.
Τα Ερωτήματα των Βουλευτών
Η κοινοβουλευτική ερώτηση των βουλευτών θέτει καίρια ερωτήματα προς τον αρμόδιο Υπουργό, αναζητώντας απαντήσεις για:
Το χωροταξικό και παραγωγικό μοντέλο στο οποίο αποσκοπεί το π.δ. και πώς αυτό αντιμετωπίζει τα προβλήματα της περιφέρειας.
Τη διασφάλιση της θεσμικής συνέχειας και της προστασίας των ιδιοκτητών που βασίστηκαν σε νόμιμες πράξεις.
Τον αριθμό των ακινήτων που επηρεάζονται και πώς θα καλυφθεί το επενδυτικό κενό και η απώλεια αξίας.
Τις εκτιμήσεις για την καταστροφή επενδεδυμένου κεφαλαίου και πώς θα αντισταθμιστεί αυτή.
Τα χρονοδιαγράμματα και τα κριτήρια για τη θεσμοθέτηση χρήσεων γης και αρτιότητας στις νέες ΠΕΧ, διασφαλίζοντας την ισότιμη μεταχείριση των μικροϊδιοκτητών.
Το θεσμικό και χρονολογικό πλαίσιο για την ολοκλήρωση των μελετών καθορισμού του οδικού δικτύου και την προστασία των ιδιοκτητών στο μεσοδιάστημα.
Τις Περιφέρειες που ενδεχομένως ευνοούνται ή αδικούνται από το π.δ. και την αιτιολόγηση αυτής της μεταχείρισης.
Την τύχη των μελετών ΤΠΣ και ΕΠΣ που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Κατά πόσο η ακύρωση των υφιστάμενων ορίων συνιστά ευθεία οδηγία του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Προοπτικές και Αντιδράσεις
Η πρωτοβουλία των βουλευτών του Κινήματος Δημοκρατίας αναμένεται να πυροδοτήσει περαιτέρω συζητήσεις και αντιδράσεις. Η ΚΕΔΕ έχει ήδη εκφράσει την αντίθεσή της στο π.δ., ζητώντας την απόσυρσή του και την αναζήτηση μιας πιο δίκαιης και εφαρμόσιμης λύσης σε συνεννόηση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Το επόμενο διάστημα αναμένεται με ενδιαφέρον η απάντηση του Υπουργού στα ερωτήματα των βουλευτών, καθώς και οι πιθανές νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί το νέο προεδρικό διάταγμα. Η υπόθεση αναμένεται να εξελιχθεί σε ένα μείζον πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα, με άμεσες επιπτώσεις στην οικονομία και την καθημερινότητα χιλιάδων πολιτών.
